Sau Ngày Toàn quốc kháng chiến 19-12-1946, hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ  tịch Hồ Chí Minh, các tầng lớp nhân dân cả nước đứng lên chống thực dân Pháp xâm lược, bảo vệ nền Cộng hòa non trẻ.

Trong những năm  1949-1950, phong trào đấu tranh của thanh niên, học sinh, sinh viên các  đô thị diễn ra liên tục, rầm rộ và rộng khắp, nhất là ở Sài Gòn – Gia Định. Ngày 9-1-1950, Đoàn thanh niên Cứu Quốc và Đoàn học sinh, sinh viên Sài Gòn-Gia Định-Chợ Lớn đã tổ chức vận động trên 10.000 nhân dân,  trong đó đông đảo nhất là học sinh sinh viên, xuống đường.

Học  Sinh Trần Văn Ơn (14 tháng 4 năm 1931 – 9 tháng 1 năm 1950) là một học  sinh trường Pétrus Ký (nay là THPT chuyên Lê Hồng Phong) đã bị chính quyền Pháp nổ súng bắn chết trong  phong trào biểu tình của học sinh sinh viên Sài Gòn đầu năm 1950. Cái  chết của anh đã gây tiếng vang lớn, có tác động rộng khắp trong phong  trào đấu tranh của dân chúng Sài Gòn sau đó. Và ngày 9 tháng 1 đã được  chọn là ngày học sinh – sinh viên toàn quốc.

Trần Văn Ơn sinh ngày 14-4-1931 tại xã Phước Thạnh, huyện Châu Thành,  tỉnh Bến Tre. Thuở nhỏ, anh học tiểu học ở thị xã Mỹ Tho, sau đó cùng  gia đình chuyển đi, trú quán tại số nhà 322/10, đường Verolun, khu Hòa  Hưng – Sài Gòn. mẹ anh tên là Huỳnh Thị Tữu, Cha anh là ông Trần Văn  Nghĩa, là một nhân sĩ có tinh thần yêu nước. Hầu hết các anh chị của Anh  đều tham gia cách mạng, có người là liệt sĩ như chị Trần Thị Lễ, công  an xung phong, hy sinh năm 1948. Khi Cách mạng tháng Tám nổ ra thì Ơn đã  bước vào tuổi 15 – cái tuổi cũng đã biết nhận thức được một số vấn đề  của hiện thực cuộc sống đang diễn ra hàng ngày trước mắt.

Tháng 8  năm 1945, anh thi đậu vào lớp năm thứ nhất, bậc cao đẳng tiểu học tại Trường Pétrus Ký. Năm học 1948-1949, anh học xong năm thứ ba bậc cao tiểu, thi vượt lớp đỗ bằng đệ nhất cấp Pháp (Brevet du 1er cycle). Đến  năm học 1949-1950, khi lên lớp năm thứ tư cao tiểu thì Trần Văn Ơn được  đặc cách lên lớp Ban tú tài (lớp seconde, tương đương lớp 10 hiện nay)  của trường vì đã có bằng đệ nhất cấp. Trần Văn Ơn được coi là một học  sinh chăm ngoan, hiếu nghĩa lễ độ với cha mẹ, thầy cô, bên cạnh học tập  còn ham hoạt động xã hội.

Từ năm 1947 anh tham gia vào phong trào học sinh yêu nước của trường, tham gia Hội học sinh sinh viên Việt Nam –  Nam Bộ. Anh là hội viên mật của Đoàn học sinh kháng chiến nội thành, đồng thời nhận nhiệm vụ tuyên truyền, vận động học sinh trong trường  tham gia vào các hoạt động chống thực dân Pháp và chính quyền thân Pháp.  Anh được coi là một cột trụ của phong trào học sinh yêu nước của Trường Pétrus Ký.

Ngày 9 tháng 1 năm 1950, đã nổ ra một cuộc biểu tình  lớn của Đoàn Thanh niên cứu quốc và Đoàn HS Sài Gòn – Chợ Lớn  và hơn  6000 học sinh-sinh viên và giáo viên các trường, yêu cầu thả ngay những  học sinh, sinh viên bị bắt, biểu tình đòi đảm bảo an ninh cho HS-SV học  tập, trả tự do cho những HS bị bắt và mở cửa lại trường học. 13 giờ ngày  hôm đó, bọn cầm quyền Dinh Thủ Hiến Trần Văn Hữu tráo trở lật lọng lời  hứa sẽ giải quyết các yêu cầu nguyện vọng của HS-SV, chúng đã huy động  một lực lượng lớn cảnh sát hùng hậu, kết hợp với công an, lính lê dương  dùng dùi cui, súng máy, súng ngắn… đàn áp đẫm máu phong trào biểu tình  trước sự phẫn nộ của đồng bào.

Nhiều em học sinh ngã gục trước những  làn đạn khủng bố. Trần Văn Ơn và nhiều HS lớn tuổi phải hứng chịu các  loạt ném đá và dùi cui để che chở cho các HS nhỏ tuổi hơn có mặt trong  cuộc biểu tình và Anh đã bị trúng đạn trong lúc đang cùng một người bạn  khiêng nữ sinh Tạ Thị Thâu của Trường Gia Long bị bọn cảnh sát ngụy đánh  ngất. Anh hy sinh vào lúc 15 giờ 30 phút chiều ngày 9-1-1950. Xác Trần  Văn Ơn được đưa về bệnh viện Chợ Rẫy, được lực lượng học sinh cùng các y  bác sĩ, công nhân ở bệnh viện túc trực canh bảo vệ xác của Anh không  cho bọn địch phi tang. Khi đó, Anh chưa đầy 19 tuổi.

Tin Trần Văn Ơn mất  ngay lập tức đã gây náo động trong giới học sinh-sinh viên Sài Gòn, trở  thành tâm điểm và đồng loạt các tờ báo lớn của Sài Gòn đã đưa tin.

Và giờ đây, sau 67 năm lịch sử, biết bao thế hệ đàn anh đàn chị đã hy sinh xương máu dựng xây đất nước, để đàn em được sống trong hòa bình và thịnh vượng nối tiếp truyền thống yêu nước thiêng liêng. Tinh thần đó vẫn mãi còn đây, rừng rực cháy trong trái tim tuổi trẻ, mãi dựng xây và sẽ mãi nhớ phút giây này.